Historia i tradycja

Pierwsze wzmianki dotyczące Łodzi pochodzą z końca XIII wieku. W 1332 roku zaczęto używać określenia „Łódź” w odniesieniu do wsi leżącej przy trakcie piotrkowskim. Na początku XIV w. Łódź była niewielką wsią o znikomym znaczeniu. Jak podają źródła, znajdowały się tam wówczas 44 domostwa. Wraz z początkiem wieku XV (rok 1414), z inicjatywy biskupów kujawskich, rozpoczęto starania mające na celu nadanie wsi praw miejskich. 15 lipca 1423 r. wysiłki te zostały zwieńczone sukcesem: Łódź uzyskała prawa miejskie z nadania króla Władysława Jagiełły – od tej pory można mówić o historii miasta Łodzi.

Źródłem utrzymania dla mieszkańców Łodzi był przez długie lata handel. XVI wiek to okres rozwoju gospodarczego. Liczba mieszkańców zwiększyła się, osiągając stan tysiąca obywateli. Centralnym punktem miasta był ratusz. W miasteczku znajdowały się również: szkoła i kościół. Spośród młodych mężczyzn zamieszkujących Łódź, kilkorgu udało się podjąć studia na Akademii Krakowskiej. Niestety, rozkwit miasta został zatrzymany przez epidemie, pożary, a przede wszystkim działania wojenne związane z odparciem „potopu szwedzkiego”. Na skutek tych wydarzeń nastąpił upadek Łodzi, znaczny spadek liczby mieszkańców (ocalało zaledwie ok. 200 osób).

Łódź jest miastem wyjątkowym nie tylko na mapie Polski, ale także Europy. To tu, w ciągu kilkudziesięciu lat XIX wieku, w wyniku sprzyjającego splotu wielu czynników rozwojowych, w tym dzięki stworzeniu przez władze warunków sprzyjających napływowi osadników zajmujących się tkactwem, powstało dynamiczne, międzynarodowe miasto przemysłowe. Miasto, którego udział w gospodarce ówczesnego świata miał bezpośredni wpływ na wyniki finansowe giełdy londyńskiej. Odnoszący sukcesy przedsiębiorcy chcieli i potrafili wywierać wpływ na kształt miasta, dbając zarówno o siedziby swych rodów i obiekty produkcyjne, jak i rodziny pracowników czy obiekty użyteczności publicznej. Z dzisiejszej perspektywy można by powiedzieć, że był to największy start-up świata tamtego okresu. Każdy z powstających budynków projektowany był nie tylko z uwzględnieniem jego funkcji, ale także wymagań estetycznych swojej epoki, stąd piękno bryły i detalu można odnaleźć niemal w każdym z historycznych zaułków Łodzi. Powstała w tamtym okresie Strefa Wielkomiejska jest jedną z największych w kraju, a jej szczególny, spójny urbanistycznie charakter i znaczny stopień zachowania od zniszczeń II wojny światowej pozwala na odkrycie wyjątkowych wartości architektonicznych obiektów poprzemysłowych, pałaców i kamienic.

W okresie powojennym miasto zachowało swój przemysłowy charakter dzięki skierowaniu strumienia inwestycji na przemysł lekki, ale w okresie gwałtownych przemian społeczno-gospodarczych zapoczątkowanych pod koniec lat 80-tych straciło impet rozwojowy. Kilkadziesiąt lat niepodejmowania istotnych inwestycji infrastrukturalnych, upadek największych zakładów pracy i załamanie lokalnego ekosystemu gospodarczego oraz postępująca degradacja niemodernizowanej historycznej tkanki miejskiej, powstałej w okresie największego rozkwitu miasta to czynniki, które w sposób drastyczny pogłębiły problemy społeczne, typowe dla okresu gwałtownych przemian ekonomicznych. Rozległa i cenna historycznie strefa śródmiejska stała się obszarem rosnącego wykluczenia społecznego, gdzie procesy degradujące tkankę społeczną pojawiały się w skali niespotykanej w innych miastach. Wynikający z procesów demograficznych ubytek ludności czy procesy suburbanizacji pogłębiały zjawiska rozpadu wspólnoty.

Ostatnie lata to dla Łodzi czas odrodzenia, zarówno w wymiarze gospodarczym, jak i kulturalnym i społecznym – skala podjętych inwestycji, ale też i planowanych na najbliższe lata działań, przypomina impet rozwojowy z historycznych początków miasta. Zaspokajając pilne potrzeby infrastrukturalne, przy planowaniu zmian przyjęto przede wszystkim perspektywę mieszkańców po to, by zgodnie z nowym paradygmatem rozwoju miast (urban development) mieli oni pełny udział w kształtowaniu swojego otoczenia. Wszystkie podejmowane działania mają na celu podniesienie szeroko rozumianej jakości życia mieszkańców miasta. Przyjęte podejście oparte jest o zasady kompleksowej rewitalizacji tkanki społeczno-gospodarczej wspieranej interwencją środowiskową i infrastrukturalną z pełnym poszanowaniem dla dziedzictwa kulturowego miasta. Mimo, że jest to o wiele trudniejsze i wymagające dodatkowych nakładów pracy wszystkich służb publicznych, to sprawia, że Łódź odzyskuje w pełni swój blask nie tylko jako piękne miasto, ale także jako prężny ośrodek gospodarczy.